Datum 27 november 2023; Coördinatie: Ilya Zitter & Petra Cremers; Blog: Evelien van Rij
Drie rollen
Wat ligt jou het best? De rol van ontwerper, onderzoeker en/of veranderaar? Tijdens de bijeenkomst van 27 november 2023 kregen we meer inzicht in ons zelf, maar vooral ook in wat er qua rollen allemaal komt kijken bij een ontwerpgericht onderzoek. Waar komen bepaalde spanningen vandaan? Waar moet je op letten bij een goede teamsamenstelling en taakverdeling?
De rollen
Ilya Zitter en Petra Cremers begonnen met een inleiding over de verschillende rollen en het drieprocessenmodel. De ontwerper is op zoek naar oplossingen, de onderzoeker naar nieuwe kennis om het ontwerp te kunnen onderbouwen, kennis die hij wellicht kan publiceren en de veranderaar is gericht op duurzame veranderingen. De onderzoeker is in de lead bij het kennisproces met een focus op theorie of ontwerpkennis, de ontwerper bij het verbindend proces met een focus op innovatie en de veranderaar is in de eerste plaats gericht op het praktijkproces met als focus het verbeteren van de praktijk. In de realiteit van ontwerpgericht onderzoeken gebeurt dit alles natuurlijk in samenhang met elkaar en zijn processen taken en rollen vaak niet strikt gescheiden.
Spelen met de rollen
Toen we gingen spelen met deze rollen kwam er veel interessants boven tafel. De verschillende rollen kijken bijvoorbeeld anders naar tijd. De ontwerper wil vlot tot tastbare resultaten komen, maar de onderzoeker wil vaak meer tijd nemen om alles te kunnen onderbouwen. In de voorbeelden uit de groepjes viel op dat je verschillende veranderaars met een verschillende relatie tot tijd hebt. De inspirator wordt ingevlogen om ruimte te creëren voor een verandering. Deze inspirator-veranderaar heeft misschien meer geduld dan de ontwerper, maar heeft wel te maken met de grenzen van het project waarbinnen de verandering plaats moet vinden. Een heel ander type veranderaar is de borger. Zij kennen de organisatie waarbinnen de verandering plaats moet vinden van haver tot gort, ze weten wie bevoegd is, wie welke verantwoordelijkheden heeft en waar welke persoonlijke voorkeuren en zorgen liggen. Deze veranderaars springen niet zomaar in het diepe, maar zij zijn wel nodig om nieuwe oplossingen te bestendigen in een organisatie.
Spanningen
Tussen de drie rollen kunnen spanningen ontstaan. Een van de redenen hiervoor kan zijn dat de betrokkenen onvoldoende oog hebben voor de verschillende manieren waarop de drie rollen afgerekend worden. Gaat het om de producten uit het project (de ontwerper), de ontwikkelde kennis voor de wetenschap (de onderzoeker), of om het duurzaam oplossen van bepaalde knelpunten (de veranderaar)?
Een andere mogelijke reden voor spanning kan liggen in de verschillende karakters, normen en waarden, die vaak gepaard gaan met de verschillende rollen. Niet iedereen heeft eenzelfde comfortzone. Ik ben benieuwd wat een Disc persoonlijkheidstest oplevert bij de vertegenwoordigers van de verschillende rollen. Zijn de ontwerpers inspirerend en creatief (geel), de onderzoekers analytisch (blauw) en de veranderaars groen (stabiel, vriendelijk), met een vleugje geel voor de inspirators en een vleugje blauw voor de borgers? En wie speelt dan de rode (dominante) rol? Zal dit bepalend zijn voor een antwoord op de vraag welke rol of laag van het drieprocessenmodel de boventoon zal voeren in het proces?
Al met al was het een interessante en inspirerende bijeenkomt die ervoor zorgde dat we met veel food for thought naar huis konden gaan.