Design Science Research Group – een community of practice rondom ontwerpgericht onderzoek

Jaarprogramma 2024-2025

Het jaarprogramma bestaat uit 5 workshops rondom ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek. De workshops vinden plaats van 10-12:30 uur op de Hogeschool Utrecht. Deelname is kosteloos, u kunt zich hiervoor opgeven bij lana.ramselaar@hu.nl

2 Juni 2025: Ontwerpeisen: Een tool voor studenten en onderzoekers

Coördinatie: Annet Jantien Smit & Evelien van Rij

Hoe bepaal je de doelen en ontwerpeisen voor een ontwerpvraagstuk? Hoe visualiseer je prioriteiten, dilemma’s en tegenstrijdige ontwerpeisen? En welke timing en mate van detail is passend bij je ontwerpproces? Een ontworpen oplossing moet doorgaans voldoen aan verschillende ontwerpeisen. Met name multidisciplinaire ontwerpteams met verschillende expertises en belangen ervaren een gebrek aan ontwerpgereedschappen om prioriteiten, dilemma’s en tegenstrijdige ontwerpeisen in kaart te brengen. In deze workshop gaan we samen met de deelnemers een ontwerpgereedschap gebruiken waarmee je in een multi-actor setting tot ontwerpeisen kan komen. Daarnaast bespreken we de timing van het opstellen van ontwerpeisen: Duidelijke eisen aan het begin of aanscherpen tijdens het ontwerpproces? Wat is gangbaar in diverse stromingen in ontwerpgericht onderzoek?

Geweest:

30 September 2024: Beroepsproducten testen: een simpele tool

Coordinatie: Annet-Jantien Smit en Evelien van Rij

Hoe kan je je ontwerp testen met opdrachtgevers en praktijkprofessionals opeen praktische manier die verder gaat dan vragen: “Wat vind je ervan?”

Ontwerpen winnen aan effectiviteit als ze worden getest met diverse stakeholders. Het Evaluate-to-Redesign-model is geschikt voor zowel studenten als ontwerponderzoekers. Evaluate-to-Redesign is een methode om ontworpen beroepsproducten of generieke interventies te testen met stakeholders met diverse achtergronden en expertises. Hiermee kun je ook komen tot aanbevelingen voor het doorontwikkelen van zowel case-specifieke beroepsproducten als generieke interventies.

Voor beginnende ontwerponderzoekers lijkt het Evaluate-to-Redesign (E2R)-model en hoofdstuk 25 in het Handboek erg complex. In deze workshop gaan we samen met de deelnemers een ontwerp testen. We doen dit met een simpele tool op basis van het Evaluate-to-Redesign-model. Centraal staan de vragen:

(1) Wat werkt voor wie onder welke omstandigheden en op welke manier?

(2) Zal dit beroepsproduct werken zoals bedoeld, en hoe kan het verbeterd worden?

25 November 2024: Best of both worlds: kansrijke tussenruimte van ontwerpgericht en actieonderzoek.

Coördinatie: Famke van Lieshout & Daan Andriessen

Ontwerpgericht onderzoek maar ook actieonderzoek worden steeds populairder bij praktijkgerichte onderzoekers en subsidieverstrekkers. Op het oog lijken beide benaderingen ook erg op elkaar. In ontwerpgericht onderzoek wordt vaak samen met betrokkenen ontworpen en gewerkt aan een oplossing van een lokaal probleem. In actieonderzoek wordt ook nauw samengewerkt met de betrokkenen om wie het gaat en wordt samen geëxperimenteerd met nieuwe manieren van werken. Wat zijn eigenlijk de verschillen en wat de overeenkomsten? Ontwerponderzoeker Daan Andriessen en actieonderzoeker Famke van Lieshout delen hun ervaringen als trainers in een leergang Action Research meets Design Research die ze vijf jaar lang hebben gegeven. Deelnemers kunnen leren hoe hun onderzoek bij deze twee benaderingen aansluit en wat hun voorkeuren zijn.

20 Januari 2025: Het ontwerpen van kennisproducten voor de praktijk.

Coördinatie: Koen van Turnhout & Daan Andriessen

Ontwerpgericht onderzoek is bij uitstek een methodologie waarbij we praktijken willen ondersteunen met nieuwe kennis. Om te zorgen dat professionals ook echt met de kennis aan de slag kunnen proberen we passende vormen te zoeken die aansluiten bij e cultuur en werkwijzen van degenen die we willen bereiken. Voorbeelden zijn een protocol, ontwerpprincipes of een canvas. In deel 3 van het Handboek Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek (Van Turnhout, Andriessen, Cremers, 2023) wordt een aantal van die kennisproducten besproken. Maar wat weten we eigenlijk over de werkzaamheid ervan, hoe slagen kennisproducten er precies in praktijken te ondersteunen, wat betekent dat voor het ontwerp van kennisproducten en wat betekent dat weer voor het onderzoek dat eraan ten grondslag ligt? In deze sessie gaan we in op deze vragen en gaan we op zoek naar nieuwe vormen die passen bij de praktijken die wij graag ondersteunen.

7 April 2025: Werken met plausibele rivaliserende verklaringen

Coördinatie: Donald Ropes & Koen van Turnhout

Een van de lastige dingen in ontwerpgericht onderzoek is om te achterhalen waar het succes (of falen) van een interventie precies vandaan komt. Hierbij kan het helpen om na te denken over plausibele rivaliserende verklaringen. Andere verklaringen voor je onderzoek dan dat datgene wat je gedaan hebt gewoon werkte. In hoofdstuk 23 van het handboek gaat Donald Ropes in op dit onderwerp en veel onderzoekers die het onderwerp beheersen vinden het een nuttig hulpmiddel zowel bij de planning als bij de evaluatie van een onderzoek. Alleen blijkt het ook een onderwerp dat onderzoekers nog moeilijk vatten en waar ze niet vanzelf aan denken. In deze sessie gaan we kijken hoe we het onderwerp toegankelijker kunnen maken. Mogelijk kan een spelvorm helpen om onderzoeksrivalen tot leven te wekken of moeten we een andere taal verkennen orf… In deze workshop maak je kennis met het onderwerp, gaat er praktisch mee aan de slag en denkt mee over hoe we het nog praktischer kunnen maken.