Jaarprogramma 2023-2024
De Design Science Research Group (DSRG) is een community of practice voor ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek. De DSRG is in 2006 opgericht door Joan van Aken en Daan Andriessen vanuit de behoefte de methodologie van ontwerpgericht onderzoek verder te ontwikkelen.
Ons Jaarprogramma 2023-2024
Het jaarprogramma bestaat uit vijf workshops rondom ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek. De workshops vinden plaats op de Hogeschool Utrecht. Deelname is kosteloos, u kunt u zich hiervoor opgeven bij Karin Ruiter karin.ruiter@hu.nl
25 september: De ontwerprationale als product van ontwerpgericht onderzoek
Coördinatie: Koen van Turnhout & Annet Jantien Smit
Volgens sommigen een onmisbaar onderdeel van elk (overdraagbaar) ontwerp, voor anderen een leuk extraatje: de ontwerprationale. Een ontwerprationale legt vast welke motivaties, overwegingen en beslissingen ten grondslag liggen aan een ontwerp. Carrol en Rosson (2003) stellen dat ontwerprationales gezien moeten worden als een ‘vorm van theorie’, een overdraagbaar kennisproduct waar andere ontwerpers uit kunnen putten. Ze zien het dus als een middel om transfereerbaarheid te vergroten. Anderen zien in de design rationale vooral een manier om praktijk professionals van meer achtergronden te voorzien bij het ontwerp dat ze aan hen willen suggereren.
In hoeverre helpt een ontwerprationale de gebruikers en de hergebruikers van het ontwerp verder? Welke ‘vormen’ zijn bekend om een ontwerprationale in te vangen en hoe helpen deze de verschillende doelgroepen? In deze sessie kijken we kritisch naar de ontwerprationale achter verschillende kernontwerpen in ontwerpgerichte onderzoeksprojecten om meer grip te krijgen op de toegevoegde waarde en de beste vorm van de ontwerprationale.
Datum: 25 September 2023, 10u-12.30u. Locatie: Hogeschool Utrecht, Padualaan 99. Ruimte 1.320 (Physical Prototyping lab). Aanmelden via karin.ruiter@hu.nl
27 november: Drie rollen en drie processen in ontwerpgericht onderzoek
Coördinatie: Petra Cremers en Ilya Zitter
Wil je meer zicht krijgen op waarom ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek zo complex is? Hoe kun je als ontwerponderzoeker jongleren met de drie rollen die je vervult tijdens ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek, namelijk die van onderzoeker, ontwerper en veranderaar?
De complexiteit van ontwerpgericht onderzoek wordt in de literatuur vaak genoemd, maar lang niet altijd geduid. In deze workshop gaan we samen stilstaan bij wat ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek zo complex maakt voor de ontwerponderzoeker. We doen dit aan de hand van drie stellingen. Onze eerste stelling is dat er drie motieven ten grondslag liggen aan ontwerpgericht onderzoek, die elk corresponderen met een eigen proces: (1) het grondig onderzoek doen naar een bepaald thema (het kennisproces), (2) een bruikbaar ontwerp maken (in het verbindende proces), en (3) het verbeteren van de (onderwijs)praktijk (het praktijkproces) door het duurzaam in gebruik nemen van het ontwerp. Onze tweede stelling is dat deze processen met elkaar verweven zijn en dat de motieven zijn ingebed in verschillende epistemologische tradities. Ten derde stellen we dat deze motieven kunnen conflicteren tijdens het nemen van beslissingen gedurende de opzet en uitvoering van het ontwerpgerichte onderzoek.
Wat ga je in deze workshop leren, doen?
We gaan samen in gesprek over de drie rollen die je tijdens ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek speelt: onderzoeker, ontwerper en veranderaar en hoe de bijbehorende processen eruitzien. We delen concrete verschijningsvormen van deze rollen en processen. We reflecteren op hoe deze rollen en keuzes voor werkwijzes of methoden in de processen met elkaar kunnen conflicteren en waar deze elkaar kunnen versterken.
Datum: 27 november 2023: 10u-12.30u; Locatie: Hogeschool Utrecht, Padualaan 99. Ruimte 1.232 (Concept Space); Aanmelden via karin.ruiter@hu.nl
5 februari: Structureren van DSR: het drieprocesenmodel geillustreerd met het Co-Design Canvas
Coördinatie: Wina Smeenk, Claudia Mayer en Josephine Lappia
Het drieprocessenmodel is een belangrijk model omdat het de basiselementen geeft voor het opzetten, uitvoeren en verantwoorden ofwel structureren van een ontwerpgericht onderzoek. De meeste ontwerpgerichte onderzoekers zijn op zoek naar zo’n model en goede voorbeelden waarin het model is toegepast. Deze workshop voorziet in die behoefte.
Het proces van het verbeteren van de praktijk en het proces van het ontwikkelen van nieuwe theorie worden verbonden via het ontwerpproces als verbindend proces. In de praktijk van praktijkprofessionals en onderzoekers zijn vaak nog niet op alle procesniveaus kennisproducten voor handen zoals wetenschappelijke publicaties, vakpublicaties dan wel implementatie- en monitoringskennis.
In deze workshop wordt ingegaan op het kernontwerp – de Co-Design Canvas van Wina Smeenk – en hoe deze is toegepast op praktijkvraagstukken zoals een strategische werksessie bij domein Gezondheid, Sport & Welzijn van Hogeschool Inholland. Deze casus en andere praktijkvraagstukken zijn gebundeld in een nieuwe vakpublicatie en diverse wetenschappelijke publicaties.
De deelnemers reflecteren in subgroepen met het drieprocessenmodel, het fasemodel en het voorbeeld over de vraag hoe het eigen ontwerpgerichte onderzoek verder kan worden gestructureerd.
Literatuur:
Cremers, P, & Turnhout, van, K. (2023). Structureren van ontwerpgericht onderzoek (hoofdstuk 7) in: Turnhout, K., Andriessen, D., Cremers, P.H.M. (eds) Handboek ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek. Ontwerpend onderzoeken in sociale contexten (2e druk). Amsterdam: Boom Uitgevers.
Smeenk, W., Köppchen, A., & Bertrand, G. (2021). The Co-Design Canvas.
Smeenk, W. (2023). The Co-Design Canvas. BIS publishers, Amsterdam.
Smeenk, W. (2023). Empathic Co-Design Canvas: A tool for supporting multistakeholder co-design processes. International Journal of Design, 17(y), Xy-Yy. https://doi.org/
Datum 5 februari 2024: 10u-12.30u. Locatie: Hogeschool Utrecht, Padualaan 99. Ruimte 1.320 (Physical Prototyping lab),Aanmelden via karin.ruiter@hu.nl
8 april: Spanningen in multidisciplinair ontwerpgericht onderzoek
Coördinatie: Daan Andriessen en Evelien van Rij
Wanneer we ontwerpgericht onderzoek doen naar praktijkkwesties werken we vrijwel altijd met meerdere disciplines samen. Of het nu gaat om het ontwerpen van nieuwe hulpmiddelen in de zorg of nieuwe modules voor het onderwijs, vrijwel altijd combineren we de ontwerpdisciplines met een inhoudelijke discipline. Dat gaat niet altijd zonder slag of stoot. Tijdens het onderzoek kan blijken dat we verschillende opvattingen hebben over wat goed onderzoek is en wat we als onderzoeker wel of niet mogen doen. In deze workshop verkennen we dergelijke verschillen in opvattingen over onderzoek. Onder andere vragen we deelnemers om fysiek in de ruimte stelling te nemen en vervolgens met elkaar in gesprek te gaan over de verschillen en overeenkomsten.
Datum: 8 april 2024 10u-12.30u. Locatie: Hogeschool Utrecht, Padualaan 99. Ruimte 1.232 (Concept Space). Aanmelden via karin.ruiter@hu.nl
10 juni 2024 [Thema nader te bepalen]
Coördinatie: Nader te bepalen
Datum: 10 juni 2024
Locatie: Hogeschool Utrecht, Padualaan 99. Ruimte 1.320 (Physical Prototyping lab). Aanmelden via karin.ruiter@hu.nl